ابن تیمیه رحمه الله و توسل به ذات پیامبر صلی الله علیه وسلم بعد از وفاتش

شیخ الاسلام ابن تیمیه توسل‌کردن به ذات پیامبر صلی الله علیه وسلم بعد از وفاتش را از جمله انواع توسلی می‌داند که سلف با چنین توسلی، به سوی خداوند توسل کرده‌اند و از امام احمد بن حنبل جواز توسل‌کردن به ذات پیامبر صلی الله علیه وسلم را نقل کرده است.

ایشان رحمه الله می‌گوید:
🔹ورُوِيَ فِي ذَلِكَ أَثَرٌ عَنْ بَعْضِ السَّلَفِ مِثْلُ مَا رَوَاهُ ابْنُ أَبِي الدُّنْيَا فِي كِتَابِ (مُجَابِي الدُّعَاءِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو هَاشِمٍ سَمِعْت كَثِيرَ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ كَثِيرِ بْنِ رِفَاعَةَ يَقُولُ: جَاءَ رَجُلٌ إلَى عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ سَعِيدِ بْنِ أَبْجَرَ فَجَسَّ بَطْنَهُ فَقَالَ: بِك دَاءٌ لَا يَبْرَأُ. قَالَ: مَا هُوَ؟ قَالَ: الدُّبَيْلَةُ. قَالَ فَتَحَوَّلَ الرَّجُلُ فَقَالَ: اللَّهَ اللَّهَ اللَّهَ رَبِّي لَا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا اللَّهُمَّ إنِّي أَتَوَجَّهُ إلَيْك بِنَبِيِّك مُحَمَّدٍ نَبِيِّ الرَّحْمَةِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَسْلِيمًا يَا مُحَمَّدُ إنِّي أَتَوَجَّهُ بِك إلَى رَبِّك وَرَبِّي يَرْحَمُنِي مِمَّا بِي قَالَ فَجَسَّ بَطْنَهُ فَقَالَ: قَدْ بَرِئْت مَا بِك عِلَّةٌ. قُلْت: فَهَذَا الدُّعَاءُ وَنَحْوُهُ قَدْ رُوِيَ أَنَّهُ دَعَا بِهِ السَّلَفُ وَنُقِلَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ فِي مَنْسَكِ المروذي التَّوَسُّلُ بِالنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي الدُّعَاءِ وَنَهَى عَنْهُ آخَرُونَ. فَإِنْ كَانَ مَقْصُودُ الْمُتَوَسِّلِينَ التَّوَسُّلَ بِالْإِيمَانِ بِهِ وَبِمَحَبَّتِهِ وَبِمُوَالَاتِهِ وَبِطَاعَتِهِ فَلَا نِزَاعَ بَيْنَ الطَّائِفَتَيْنِ وَإِنْ كَانَ مَقْصُودُهُمْ التَّوَسُّلَ بِذَاتِهِ فَهُوَ مَحَلُّ النِّزَاعِ وَمَا تَنَازَعُوا فِيهِ يُرَدُّ إلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ.

🔸ترجمه: «و در این باره اثری از بعضی از سلف روایت شده است، مانند آنچه ابن ابی الدنیا در کتاب مجابی الدعاء روایت کرده است که گفت: ابو هشام برایمان تعریف کرد گفت: شنیدم کثیر بن محمد بن کثیر بن رفاعه می‌گفت: مردی نزد عبد الملک بن ابجر آمد، عبد الرحمن بن ابجر، شکم آن مرد را لمس کرد و گفت: تو بیماریی داری که درمان نمی‌شود، آن مرد گفت این بیماری چیست؟ عبدالملک گفت دبیله. راوی گوید: آن مرد دگرگون شده و گفت: الله الله، الله پروردگارم است، چیزیی را شریک او نمی‌کنم، بارالهی من به تو متوجه می‌شوم بوسیلۀ پیامبرت محمد پیامبر رحمت؛ سلام بر او باد، ای محمد من بوسیلۀ تو متوجه پروردگارت و پرودگارم می‌شوم تا نسبت به بیماری‌ام به من رحم نماید راوی می‌گوید: سپس ابن ابجر شکم آن مرد را لمس کرد و گفت بیماری‌ات از بین رفته است.
می‌گویم: (یعنی ابن تیمیه می‌گوید) به تحقیق روایت شده که سلف با این دعا و امثال اینگونه دعاها، دعا کرده‌اند و در منسک المروزی، از احمد بن حنبل توسل‌کردن به پیامبر صلی الله علیه وسلم در دعایش نقل شده است؛ و دیگران توسل به پیامبر در دعا را نهی کرده‌اند.
پس اگر مقصود متوسلین، توسل‌کردن به ایمان به او و به محبت به او و به موالات با او و به اطاعت کردن از او باشد پس بین دو طایفه نزاعی نمی‌باشد و اگر مقصودشان توسل به ذات پیامبر باشد پس این محل نزاع است و آنچه که در آن نزاع شود به سوی الله و رسولش برگردانده می‌شود»
🗒مجموع الفتاوی ج 1 ص 264.

 چنانکه از کلام ایشان مشاهده می‌شود، توسل به ذات پیامبر صلی الله علیه وسلم را شرک ندانسته است چراکه شخص توسل کننده، وسیله را عبادت نمی‌کند. و طبق ماجرایی که نقل کرده است، شخصی بیمار نزد طبیبی به نام ابن ابجر می‌رود و ابن ابجر به آن بیمار می‌گوید که بیماری تو خوب نمی‌شود. و آن بیمار بوسیلۀ متوسل شدن به پیامبر صلی الله علیه وسلم، رو و توجه به خداوند می‌کند، سپس پیامبر را خطاب کرده و می‌گوید: ای محمد من به سوی خداوند بوسیلۀ تو متوسل می‌شوم.

پس اگر کسی به پیامبر صلی الله علیه وسلم متوسل بشود و بگوید یا رسول الله من بوسیلۀ تو به خداوند متوسل می‌شوم، یا بگوید: یا رسول الله برایم شفاعت کن، یا بگوید: یا رسول الله برایم دعا کن، چنین توسل کردنی، هرگز شرک نمی‌باشد. بلکه نهایت چیزی که در این باره می‌توان گفت این است که آیا چنین توسلی سنت است یا بدعت؟ اما متاسفانه کج اندیشان منتسب به دعوت نجدیه و منحرفان از فهم نصوص قرآن و سنت، و مدعیان توحید که مشرکان را در ربوبیت موحد می‌دانند!، هرکسی که به ذات پیامبر صلی الله علیه وسلم بعد از وفاتش متوسل بشود و به پیامبر بعد از وفاتش بگوید یا رسول الله برایم شفاعت کن، او را مشرکی بد تر از ابو جهل می‌دانند.

مجاهد دین