🔹امام القرطبی رحمه الله در کتابش المفهم (ج 2 ص 585) می گوید:
«وأمّا إنكار عائشة على ابن عمر سماع أهل القليب ، فمن قبيل ما تقدّم ؛ وذلك أنها أنكرت ما رواه الثقة الحافط لأجل أنها ظنّت أن ذلك مُعارض بقوله تعالى : { وما أنت بمسمع من في القبور} ، و: { إنك لا تسمع الموتى } ، ولا تعارض بينهما ؛ لوجهين :أحدهما : أن الموتى في الآية إنما يراد بهم الكفار ، فكأنهم موتى في قبورهم ، والسماع يراد به الفهم والإجابة هنا ؛ كما قال تعالى : { ولو علم الله فيهم خيرًا لأسمعهم ولو أسمعهم لتولوا وهم معرضون } ، وهذا كما سَمّاهم : { صمٌّ بُكمٌ عُمْيٌ } ، مع سلامة هذه الحواسّ منهم .
وثانيهما : أنا لو سلمنا أن الموتى في الآية على حقيقتهم ؛ فلا تعارُض بينها وبين أن بعض الموتى يسمعون في وقت ما ، أو في حال ما ، فإن تخصيص العموم ممكن وصحيح إذا وُجد المخصِّص ، وقد وُجد [هنا] ؛ بدليل هذا الحديث وحديث أبي طلحة الذي قال فيه النبي ـ صلى الله عليه وسلم ـ في أهل بدر : ((والذي نفسي بيده ! ما أنتم بأسمعَ لما أقول منهم )) ، وهو متفق عليه ، وبما في معناه ؛ مثل قوله ـ صلى الله عليه وسلم ـ في الميت : (( إنه ليسمع قرعَ النِّعال )) ، وبالمعلوم من سؤال الملكين للميت في قبره ، وجوابه لهما ، إلى غير ذلك ما لا يُنكر . فحديث ابن عمر ـ رضى الله عنه ـ صحيح النقل ، وما تضمنه [يقبله] العقل ، فلا طريق لتخطئته ، والله تعالى أعلم».
🔸ترجمه: «و اما اینکه عایشه، سماع کشته‌شدگان بدر که در چاه بودند را بر ابن عمر انکار کرد، از قبیل آنچه است که گذشت [یعنی از قبیل آن مواردی است که القرطبی قبل از این مورد آنها را ذکر کرده بود و عایشه در آنها دچار اشتباه شده بود]، و عایشه آنچه را که راویان ثقه و حافظ روایت کرده‌اند را انکار کرده است بخاطر اینکه گمان کرده که آن روایت با این فرموده خداوند: ﴿وَمَآ أَنتَ بِمُسۡمِعٖ مَّن فِي ٱلۡقُبُورِ٢٢﴾ و این فرموده: ﴿إِنَّكَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ﴾ معارض است.
و به دو دلیل تعارضی بینشان وجود ندارد: اولا: همانا منظورش از مردگان در این آیه، کفار می‌باشد. یعنی انگار این کافران همانند مردگان در قبرهایشان هستند. و در اینجا منظورش از شنیدن، فهمیدن و قبول‌کردن است، چنانکه خداوند متعال می فرماید: ﴿وَلَوۡ عَلِمَ ٱللَّهُ فِيهِمۡ خَيۡرٗا لَّأَسۡمَعَهُمۡۖ وَلَوۡ أَسۡمَعَهُمۡ لَتَوَلَّواْ وَّهُم مُّعۡرِضُونَ٢٣﴾ [الأنفال: 23]
«و اگر الله خیری در آنها می‌دانست، قطعاً به آنان می‌شنواند، و اگر (هم با این حال) به آنان می‌شنواند، باز روی می‌گرداندند و اعراض (و سرپیچی) می‌کردند».
و کافران را با نام های: ﴿صُمُّ بُكۡمٌ عُمۡيٞ ﴾ [البقرة: 18] «کر، گنگ، کور»، نامیده است در حالی که کافران این حس هایشان سالم بوده است.
و دوما: اگر ما بپذیریم که مردگان در این آیه بر حقیقتشان هستند، پس باز تعارضی بین آیه و بین اینکه بعضی از مردگان در بعضی اوقات یا بعضی احوال می‌شنوند ندارد، برای اینکه تخصیص عموم، در صورتی که مخصصی وجود داشته باشد، امکان‌پذیر و صحیح می‌باشد و در اینجا، با توجه به این حدیث و حدیث ابو طلحه که در آن گفته است که پیامبر صلی الله علیه وسلم دربارۀ اهل بدر گفت: «والذي نفسي بيده ! ما أنتم بأسمعَ لما أقول منهم»؛ «سوگند به کسی که جانم در دست اوست شما به نسبت آنچه که می‌گویم از آنان شنواتر نیستید»، چنین مخصّصی وجود دارد. و این حدیث متفق علیه است و حدیثی که در این معنا باشد مانند این فرمودۀ پیامبر صلی الله علیه وسلم دربارۀ میّت است که می فرماید: «إنه ليسمع قرعَ النِّعال»؛ «میت صدای کفش پاها را می‌شنود» و اینکه دو فرشته در قبر از میّت سوال می‌کنند و میّت به آن دو جواب می‌دهد و دیگر از دلایل که نمی‌توان این دلایل را انکار کرد. پس حدیث ابن عمر رضی الله عنهما صحیح النقل است و آنچه که این حدیث دربر دارد را عقل قبول می‌کند پس راهی برای تخطئۀ آن وجود ندارد. والله داناتر است».
👈 اکنون خواننده خودش قضاوت کند که امام القرطبی رحمه الله، دارد دیدگاه عدم شنیدن مردگان را تایید می کند یا دارد شنیدن مردگان را تایید می کند!!
قضاوت با خوانندگان
#مجاهد_دین
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر