🌺 خداوند متعال می فرماید: ﴿لَوۡ كَانَ هَٰؤُلَآءِ ءَالِهَةٗ مَّا وَرَدُوهَاۖ وَكُلّٞ فِيهَا خَٰلِدُونَ٩٩﴾ [الأنبياء: 99]
🌸«اگر این‌ها (= بت‌ها) آلهه ای بودند، هرگز وارد آن نمی‌شدند، و (آن‌ها) همگی در آن جاودان خواهند ماند».
🔹طبری در تفسیر آیه می گوید: «يقول تعالى ذكره لهؤلاء المشركين الذين وصف صفتهم أنهم ما يأتيهم من ذكر من ربهم محدث إلا استمعوه وهم يلعبون، وهم مشركو قريش: أنتم أيها المشركون، وما تعبدون من دون الله واردو جهنم، ولو كان ما تعبدون من دون الله آلهة ما وردوها، بل كانت تمنع من أراد أن يوردكموها إذ كنتم لها في الدنيا عابدين، ولكنها إذ كانت لا نفع عندها لأنفسها ولا عندها دفع ضر عنها، فهي من أن يكون ذلك عندها لغيرها أبعد، ومن كان كذلك كان بينا بعده من الألوهة، وأن الإله هو الذي يقدر على ما يشاء ولا يقدر عليه شيء، فأما من كان مقدورا عليه فغير جائز أن يكون إلها».
🔸ترجمه: «خداوند متعال به آن مشرکانی که صفتشان را وصف کرده به این که " هیچ پند تازه‌ای از جانب پروردگارشان برای آن‌ها نمی‌آید، مگر آنکه بازی‌کنان به آن گوش می‌دهند" که همان مشرکان قریش هستند، می فرماید: ای مشرکان شما و آنچه که بجای الله عبادت می کنید وارد جهنم می شوید، و اگر آنچه که بجای الله عبادت می کردید آلهه می بودند ، نباید وارد می شدید، بلکه باید جلوی کسی که می¬خواست شما را وارد جهنم کند بگیرند، برای اینکه شما در دنیا عبادت کنندگانشان بودید، پس مادام که چنین الهه ای نفعی برای خودش ندارد و ضرری نمی تواند از خودش دور کند، پس نسبت به اینکه برای غیر خودش چنین توانایی داشته باشد دور تر است. و کسی که اینگونه باشد دور بودنش از الوهیت واضح می باشد و إله کسی است که بر آنچه که می خواهد قادر باشد و چیزی بر او قادر نباشد، اما کسی که مقدور علیه باشد جایز نیست که إله باشد».
🗒 تفسیر طبری، ج 18 ص 537.
👈به تعریف امام طبری از إله توجه نمایید که می گوید: «وأن الإله هو الذي يقدر على ما يشاء ولا يقدر عليه شيء»؛ «و إله کسی است که بر آنچه که می خواهد قادر باشد و چیزی بر او قادر نباشد». این فهم علمای سلف از واژه إله بوده است، پس تا زمانی که برای یک چیز قائل به صفات ربوبیت نباشی و یا در او قدرت دفع ضرر و جلب منفعت بطور مستقل از الله نبینی، نمی توان او را به عنوان إله گرفت و مشرکان چون نسبت به آلهه هایشان چنین اعتقادی داشتند از این رو به بتهایشان آلهه می گفتند.
👈و فخر رازی نیز سخنی در تعریف إله و معبود دارد که بیانگر همین نکته است، وی می گوید: «المعبود ينبغي أن يكون منه الخلق والرزق وجر المنافع وبه دفع المضار ، فإن لم تجتمع هذه الأمور فلا أقل من دفع ضر أو جر نفع» ؛ «معبود باید بتواند خلق کند و رزق بدهد و منافع را بیاورد و ضررها را دفع کند، و اگر همه این امور را نداشته باشد پس حد اقل باید بتواند دفع ضرر و جلب منفعت کند».
🗒 تفسیر مفاتیح الغیب، ج 12 ص 169.
✔️ پس لازم نیست که مشرکان حتما برای آلهه هایشان معتقد باشند که خالق آسمان ها و زمین بوده اند یا در خلقت شریک الله متعال بوده اند تا گفته شود برای بت هایشان ربوبیت قائل بوده اند! چون ربوبیت تنها خلق کردن نیست، بلکه همینکه مشرکان معتقد بودند که آلهه هایشان جلب منفعت و دفع مضرت می کردند، برای مشرک بودن در ربوبیت کافی می باشد.
#مجاهد_دین
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر